Ben je de afgelopen jaren naar Indonesië geweest? Grote kans dat je Cut Nyak Meutia dan een keer gezien hebt. Haar portret staat op het 1.000 roepia-biljet. Als guerrillaleider tijdens de Atjeh-oorlog verzette ze zich tegen het koloniale bewind van Nederland en werd een nationale heldin in Indonesië.
Tijdens de oorlog verzette de bevolking van Atjeh zich fel tegen de machtsuitbreiding van Nederland. De oorlog begon in 1873 en duurde tot 1914, hoewel het nooit meer rustig werd in de regio tot aan de onafhankelijkheid van Indonesië in 1949.
Jonkvrouw Meutia
Cut Nyak Meutia werd in 1870 geboren in Atjeh, Noord-Sumatra, in een adellijke familie. De term Cut Nyak, in het verleden ook wel gespeld als Tjoet of Tjut Nja, betekent zoiets als ‘jonkvrouw’. Atjeh was in die tijd een relatief welvarende regio onder bestuur van een sultan. Haar vader was een lokaal leider, islamitisch geestelijke en antikoloniaal strijder.
Zelf was Meutia 3 keer getrouwd. Van haar eerste echtgenoot scheidde ze, volgens de overlevering omdat hij pro-Nederlands was. Daarna verloor ze 2 echtgenoten bij de strijd tegen de Nederlanders. Haar tweede echtgenoot, Teuku Cik Tunong, was een prominent lokaal leider en verzetsstrijder. Na zijn dood trouwde ze op verzoek van haar overleden man met zijn opvolger, Pang Nanggro. Toen die ook sneuvelde, nam Meutia het stokje over als commandant.
Gevochten met een ‘rencong’
In 1910 vocht zij haar bekendste strijd, tegen een Nederlandse militaire expeditie onder leiding van generaal Van Daalen. Volgens de overlevering viel zij de Nederlandse troepen tijdens een vuurgevecht aan met een ‘rencong’, een Atjehse dolk. Dat moest zij met de dood bekopen – Meutia werd tijdens dat gevecht doodgeschoten.
De rol van Cut Nyak Meutia als een leider in het Atjehse verzet heeft haar in Indonesië een iconische status gegeven. Ze wordt herinnerd als een symbool van nationale trots en verzet tegen koloniale overheersing.
Cut Nyak Dhien
Cut Nyak Meutia wordt vaak in één adem genoemd met een andere vrouwelijke, meer bekende verzetsstrijder; Cut Nyak Dhien. Dhien vocht enkele decennia eerder samen met haar man Teuku Eumar tegen de Nederlanders in de Atjeh-oorlog. De Nederlandse troepen waren toen onder leiding van generaal Van Heutz. Van Meutia is voor zover bekend geen foto teruggevonden, maar van Dhien is een foto genomen vlak na haar uiteindelijke arrestatie door de Nederlandse troepen.
In 1964 werden zowel Meutia als Dhien door de toenmalige president Soekarno toegevoegd aan de lijst Nationale Helden van Indonesië. Meutia’s huis in het dorp Mesjid Pirak, Noord-Atjeh is nu een monument. Verspreid over Indonesië zijn onder meer straten, pleinen, moskeeën en hotels naar haar vernoemd.
Bronnen
- Het Huygens Instituut over Meutia
- Indonesische Overheidswebsite over Meutia
- Nieuwsartikel van CNN Indonesia
Comment