Ben je geïnteresseerd in je voorouders, maar weet je niet goed hoe je moet beginnen met het onderzoek naar je stamboom? Ik help je graag op weg met 7 tips en aandachtspunten, gebaseerd op mijn eigen ‘lessons learned’!
Ontdek je eigen SAGA
Veel mensen vinden het interessant om te weten wie hun voorouders waren en wat ze hebben meegemaakt. Meer ontdekken over je stamboom kan een leuke en leerzame speurtocht zijn.
Je kan je meer verbonden gaan voelen met je familie, ouders of grootouders. Of met de landen of regio’s waar zij vandaan komen. En soms kan het ook heling bieden en antwoorden op (pijnlijke) vragen.
Op deze pagina
- Tip 1: Bedenk van tevoren wat je wil uitzoeken
- Tip 2: Breng de afgelopen 100 jaar in kaart
- Tip 3: Duik de online archieven in
- Tip 4: Als het spoor doodloopt
- Tip 5: Als het spoor buiten Nederland loopt
- Tip 6: Houd je stamboom goed bij
- Tip 7: Kom meer te weten over de historische context
Tip 1: Bedenk van tevoren wat je wil uitzoeken
Ben je nieuwsgierig waar je achternaam vandaan komt? Wil je weten hoe je voorouders leefden? Of wat er klopt van een vreemd familiegerucht? Of misschien wil je graag alle takken van je stamboom in kaart brengen en nieuwe familieleden leren kennen.
Met stamboomonderzoek kan je heel veel kanten op. Wil je meer weten over de lijn van je vader, of van je moeder? Of beiden? En met welke van je 4 grootouders ga je daarna verder? Je kan al snel het overzicht kwijtraken. Zorg dus dat je een goed beeld krijgt van wat je precies wil weten.
Als je het geluk hebt dat ze nog in leven zijn, kunnen familieleden je helpen bij de start van je onderzoek. Als je je ouders, ooms, tantes, opa’s en oma’s vraagt wat zij weten van hun ouders en grootouders, krijg je waarschijnlijk veel mooie verhalen. Op basis daarvan kan je wat onderzoeksvragen bedenken. Zo kan je gefocust aan de slag met je stamboom.
Daarnaast biedt het Centraal Bureau Genealogie (CBG) een overzicht van verschillende soorten onderzoek. Laat je daardoor inspireren!
Tip 2: Breng de afgelopen 100 jaar in kaart
Als je eenmaal duidelijk weet wat je wil uitzoeken, kom je tegenwoordig heel ver met online bronnen. Maar vanwege privacyrechten kan het lastig zijn om gegevens te vinden van de afgelopen 100 jaar.
Ook daarvoor zijn je familieleden een belangrijke bron. Het CBG biedt je een lijst met vragen die je aan familieleden kunt stellen. Vergeet daarbij ook niet je broers en zussen, neven en nichten. Vraag hen ook of ze documenten, brieven of notitieboekjes hebben bewaard van overleden familieleden. Daarin vindt je vaak ook waardevolle informatie voor je onderzoeksvragen. Zelfs aantekeningen in (kook)boeken kunnen je helpen. Er kan bijvoorbeeld vermeld zijn wie het boek geschonken heeft of van wie een bepaald recept was.
Oude kranten en tijdschriften
Je kunt daarnaast ook kijken in oude kranten en tijdschriften op Delpher.nl. Op Delpher.nl zijn honderdduizenden kranten en tijdschriften gedigitaliseerd, van de 17e eeuw tot en met 1995. Het gaat om publicaties uit Nederland, de Nederlandse Antillen en Suriname en Nederlands-Indië in de koloniale tijd.
Je kunt bijvoorbeeld zoeken naar de namen van je voorouders in geboorteaankondigingen en rouwberichten. Als ze een eigen bedrijf hadden, kun je daar soms ook advertenties of aankondigingen van vinden. Of misschien hebben ze iets gedaan wat je kunt teruglezen in een nieuwsbericht.
Ga langs in de regio of de gemeente
Weet je in welke plaats(en) je voorouder woonde? Kijk dan eens bij het regionale of gemeentearchief. Daar vind je misschien ook publicaties die niet gedigitaliseerd zijn. Bijvoorbeeld een boekje uitgegeven door de lokale school bij een jubileum, of een prentenboek met oude foto’s van de gemeente.
Het CBG biedt je meer tips over wat te doen met de afgelopen 100 jaar.
Tip 3: Duik de online archieven in
Als je je onderzoeksvragen scherp hebt en meer weet van je directe voorouders, hoef je tegenwoordig niet meer per sé de fysieke archieven in. Je kunt ook starten op je laptop of telefoon met online bronnen.
Een goed begin is de website WieWasWie.nl, waarmee je in veel verschillende archieven zoekt. WieWasWie biedt veel gegevens uit onder meer het Nationaal Archief en het Centrum voor Familiegeschiedenis. Maar ook uit regionale archieven en stadsarchieven in Nederland en de Nederlandse Antillen. Je vindt er ook kaarten en foto’s. En steeds meer gedigitaliseerde archieven uit de koloniale tijd, zoals slavenregisters en volkstellingen uit Suriname, en paspoortarchieven uit Nederlands-Indië.
Lukt het je om een aanknopingspunt te vinden in een van de archieven op WieWasWie, dan is de kans groot dat je stapsgewijs steeds een generatie verder terug kan gaan in je stamboom. Dat geldt met name als je voorouders de afgelopen eeuwen in Nederland leefden.
Burgerlijke stand en kerkregisters
De burgerlijke stand werd in 1811 Nederland ingevoerd onder Napoleon. Geboorten, huwelijken en sterfgevallen werden hier goed bijgehouden in de burgerlijke stand. Met volkstellingen werd bijgehouden wie op ieder adres woonden. Uit de periode vóór 1811 kan je geboorte-, doop- en trouwregisters van kerken in Nederland vinden. Daarvan staan ook steeds meer gedigitaliseerd op WieWasWie.nl.
Ook kan je eens zoeken op de websites van regionale, gemeente- of stadsarchieven. Zij bieden soms meer informatie dan WieWasWie.nl.
Tip 4: Als het spoor doodloopt
Loopt het spoor dood in de online archieven, dan helpt het vaak om verder te zoeken op genealogische databases zoals Ancestry.com of Geneanet. Misschien heeft iemand anders namelijk al eerder (offline) onderzoek gedaan naar je familielijn, of 1 van je voorouders. Het is handig als je hun onderzoek dan kan vergelijken met je eigen onderzoek.
Kom je niet verder online, maar heb je wel aanknopingspunten gevonden bij archieven? Dan kan je daar natuurlijk fysiek heen gaan. Het Nationaal Archief zit naast het Centraal Station in Den Haag. Het Centraal Bureau voor Genealogie zit in hetzelfde pand. Zorg wel dat je (als dat kan) al van tevoren op de website uitzoekt in welke database je wil kijken. Je komt al snel tijd tekort als je ter plekke alles nog moet uitzoeken.
Zoek ook uit of je terecht kan bij regionale, gemeente- of stadsarchieven die (mogelijk) meer informatie bieden voor het onderzoek naar je stamboom. Behalve offline archieven kunnen ze je vaak gedetailleerde informatie geven over de geschiedenis van het leven in een bepaalde plaats. Misschien hebben ze ook publicaties (boeken, tijdschriften of ander drukwerk) over specifiek dat gebied, die niet online te vinden zijn. Vaak zijn er medewerkers aanwezig die je graag helpen.
Verder met je DNA
Je kunt ook overwegen om een DNA-test te doen. Je DNA wordt gematcht met dat van andere personen die eerder dezelfde test gedaan hebben. Zo kan je erachter komen uit welke gebieden op aarde je DNA komt. Zo kan je een globaal idee krijgen van hoe je voorouders leefden in die gebieden. Je kan er ook voor kiezen om in contact te komen met (verre) familieleden die hetzelfde DNA delen. Zo kun je ze misschien concrete vragen stellen om meer te leren over de gedeelde stamboom.
Een aantal commerciële bedrijven bieden betaalbare DNA-testen aan. Daarvoor moet je wat speeksel afstaan. Als je je niet zo op je gemak voelt bij het afgeven van genetisch materiaal, lees dan heel goed de kleine lettertjes van iedere aanbieder. Zo kom je niet voor verrassingen te staan.
De Consumentenbond publiceerde eerder een artikel over DNA-tests en privacy.
Tip 5: Als het spoor buiten Nederland loopt
Van de voormalige Nederlandse koloniën staan steeds meer archieven online. Op WieWasWie.nl vind je enkele archieven voor onderzoek naar voorouders in Suriname en Nederlands-Indië, het huidige Indonesië. Hieronder vindt je wat andere websites die je op weg helpen.
Loopt het spoor naar één van de buurlanden, of heb je een andere migratieachtergrond? Ook dan zijn er mogelijkheden om online te zoeken.
Nederlandse Antillen
Op WieWasWie.nl staan de archieven van de verschillende eilanden van de Nederlandse Antillen. De website geeft extra informatie over het zoeken naar Antilliaanse voorouders En op de website voor het Centrum voor Familiegeschiedenis vindt je meer onderzoekstips voor de Antillen.
Het Nationaal Archief biedt extra informatie specifiek gericht op onderzoek naar voorouders van / op het eiland Curaçao. Voor je onderzoek is het nationaal archief van Curaçao een goed startpunt.
Suriname en het Caraïbisch gebied
Op Allesurinamers.org biedt de Surinaamse Genealogische Vereniging je een handig overzicht van websites die je kunt gebruiken voor onderzoek naar voorouders in Suriname. Zo zijn er online registers van slaafgemaakten, Hindostaanse, Javaanse en Chinese contractarbeiders en volkstellingen. Eén van die bronnen is het Nationaal Archief Suriname, dat ook steeds meer informatie digitaliseert.
Op Surinameplantages.com vindt je een overzicht van de voormalige plantages in Suriname en de familienamen die aan vrijgemaakte slaven gegeven werden na de afschaffing van de slavernij.
Nederlands-Indië, Indonesië
Op de website van de Indische Genealogische Vereniging vindt je bronnen om te gebruiken bij onderzoek naar voorouders uit Indonesië, vóór en na de onafhankelijkheid. Ook geven zij uitleg over het zoeken bij het Arsip National Republik Indonesia, het nationaal archief van Indonesië.
Meer informatie over stamboomonderzoek naar Molukse voorouders vindt je in de uitgave Silsilah Maluku van het CBG.
Duitsland
Tussen Nederland en Duitsland is altijd veel uitwisseling geweest. Voor veel Nederlanders die hun stamboom onderzoeken, loopt het spoor dan ook naar Duitsland.
Als je weet uit welke plaats of streek in Duitsland je voorouders komen, kan je gerichter zoeken in de Duitse burgerlijke stand of kerkregisters. Daarbij is het ook nuttig als je weet welke geloofsovertuiging ze hadden – dan kan je beter bepalen bij welke kerk je moet zoeken. Het CBG heeft een brochure met handige bronnen voor online onderzoek naar Duitse voorouders.
België
Loopt het spoor naar België, kijk dan eens bij het Rijksarchief van België. Op hun zoekwebsite AGATHA vindt je gegevens uit de registers van de burgerlijke stand en kerken.
Op AGATHA zoek je bij Analyses van Akten op persoonsnamen. Onder Genealogische bronnen zoek je per gemeente in de registers van de burgerlijke stand en in parochieregisters.
Andere landen
Heb je een andere migratieachtergrond, dan kan Geneanet.org een goede start zijn. Voor veel landen bieden zij een eigen startpagina. Zo ook voor bijvoorbeeld Turkije, Marokko, Frankrijk, Italië en Spanje. Kijk ook in andere genealogische databases, zoals MyHeritage.com en Familysearch.com.
Zoek verder naar het nationale archief van het land. Als je de taal niet spreekt, dan kan het helpen om de automatische vertaling in te schakelen in je browser. Niet alle landen hebben echter een goede burgerlijke stand of bieden alle archieven digitaal aan.
Tip 6: Houd je stamboom goed bij
De kans is groot dat je informatie vindt die je later nog eens moet bekijken. Bewaar dus linkjes en maak foto’s of scans. Waarschijnlijk zal je steeds meer leren en zullen de verhalen zich steeds verder ontvouwen. Dan is het handig dat je alle informatie makkelijk kan teruglezen en verbanden kan leggen.
Er zijn digitale stamboom-tools die je kan gebruiken om je bevindingen op te slaan. Het CBG geeft daar meer informatie over.
Hoe meer informatie je vindt, hoe meer je mogelijk verder kan onderzoeken. Daarom is het goed om een systeem bij te houden dat voor jou werkt.
Tip 7: Kom meer te weten over de historische context
Wil je meer weten over de historische context van een bepaalde periode in je familiegeschiedenis? Het kan je heel goed helpen om de levens van je voorouders te begrijpen.
Natuurlijk zul je veel googlen om meer te leren over de geschiedenis. Let daarbij wel op de bron; iedereen kan Wikipedia bijhouden, en de informatie daarop kan daardoor gekleurd zijn. Wetenschappelijke publicaties zijn betrouwbaar, maar lezen niet altijd makkelijk weg.
Nieuwsartikelen, contactadvertenties en reclame-uitingen in oude kranten en tijdschriften op Delpher.nl kunnen je een mooi beeld geven van de tijdsgeest.
Natuurlijk vindt je ook veel info in boeken. Zoek je informatie over een specifieke regio of gemeente, dan kan je waarschijnlijk ook terecht bij het archief of het toerismebureau van die regio of gemeente.
Misschien maak je zelfs een mooie reis om meer te leren over het leven je voorouders. Of dat nu binnen of buiten Nederland is, het kan helpen om even goed uit te zoeken of er tours zijn of instanties die je meer kunnen leren over de geschiedenis.
Hulp van AI
Tegenwoordig kan je ook AI, bijvoorbeeld ChatGPT, vragen stellen als startpunt. Bijvoorbeeld “Wat waren de achtergronden van de Tachtigjarige Oorlog” of “vertel mij in 200 woorden iets over de periode van contractarbeid in Suriname”. Je doet er wel goed aan om je ontvangen informatie te dubbelchecken. Ik merk zelf dat jaartallen niet altijd kloppen en dat de informatie gekleurd kan zijn.
Als je meer leert over de geschiedenis, kan je ook beter zien hoe dit doorwerkt in het heden. Voor mij persoonlijk is dat misschien wel het meest interessant.
Wat leverde mijn stamboomonderzoek mij op? Lees de verhalen!
